Medisch leiderschap ondersteund door deep democracy
Column Medisch Leiderschap
Recent gaven wij diverse workshops Deep Democracy (DD) binnen de LHV. DD is een methode die behulpzaam is voor medisch leiderschap. De achterliggende filosofie bevordert het benutten van diversiteit.
DD is ontstaan vanuit het gedachtengoed dat er wijsheid is in alle leden van een groep en dat het potentieel van een groep alleen wordt benut als álle stemmen gehoord worden. Deep Democracy = het horen van de stille minderheid of ‘die andere mening’.
Dit begint met die ‘andere mening’ als informatie te zien, ook als deze als weerstand wordt ervaren. Informatie die aangeeft dat iets aandacht behoeft. Het is goed om te beseffen dat een afwijkende mening soms (gedeeltelijk) gedeeld wordt door anderen in de (vak)groep, ook als die ervoor kiezen niets te zeggen. Het uitspreken van een afwijkende mening is dus eigenlijk heel waardevol. Als het niet uitgesproken wordt en er geen ruimte komt voor het delen en gehoord worden, gaat al deze informatie verloren (‘ik heb een andere mening, die niet gehoord mag worden’) of een eigen leven leiden in het onbewuste van een groep. Dit wordt onderstroom genoemd. Een onderstroom is voelbaar, merkbaar en indien negatief, onveilig voor de hele groep. De wijsheid van een hele groep wordt benut door het samenvoegen van het ‘groepsbewuste’ (datgene wat zichtbaar, tastbaar, hoorbaar is) en het ‘groepsonbewuste’. Het is dus zinvol om óók alles wat er leeft in de onderstroom toe te juichen, te omarmen en te benutten. De groep zal als geheel sterker worden, besluiten zullen meer draagvlak hebben en de mogelijkheden zullen zich uitbreiden wanneer er aandacht is voor de ‘andere mening’.
Hoe doe je dat dan?
Diversiteit benutten vraagt vaak een tragere besluitvorming waarin recht wordt gedaan aan ieders input, een oprechte interesse in de ander en de overtuiging dat de ander ook iets bij te dragen heeft. Soms is het nodig eerst je eigen overtuiging te veranderen naar: dat iedereen (een deel van) de waarheid in zich heeft, dat we allemaal blinde vlekken hebben waar de ander ons op kan wijzen en dat we van elkaar kunnen leren.
In de methode van Deep Democracy wordt dit in 4 uitgangspunten samengevat:
- Niemand heeft monopolie op de waarheid.
- We gaan in gesprek om onze relatie te verdiepen.
- We zijn bereid met elkaar te leren.
- We zullen het tempo van het gesprek af en toe vertragen.
De overtuiging van DD is dus dat het horen van ALLE stemmen meerwaarde heeft. We hebben elkaar nodig om met de huidige complexe realiteit om te gaan. En daarin zijn tegenstellingen de start van een creatief proces. Samen bereik je dus meer. Daartoe moet je dan die stemmen wel willen en kunnen horen. DD heeft daarvoor een praktisch stappenplan waarmee daadwerkelijk alle stemmen de ruimte krijgen. Om de niet gehoorde stem uit te nodigen en te ‘verleiden’ op een manier zodat iedereen zijn/haar stem ook wil en durft te laten horen in de groep.
Niet iedereen is op dezelfde manier continu met de materie waar de besluitvorming over gaat bezig. Neem alle mensen dus mee in het gedachtenproces en geef ieder de ruimte het eigen proces hierin te volgen. Ook hierin helpt het om het gesprek te vertragen.
Een ander behulpzaam fenomeen uit DD zijn de alarmsymptomen die erop duiden, dat er gereageerd wordt vanuit de ‘onderstroom’. Wanneer mensen zich niet gehoord voelen gaan ze vaak op deze manier reageren. Dit soort gedrag wordt niet bewust gedaan om te saboteren, maar heeft wel het effect van sabotage van het proces. In DD wordt dit benoemd als de ‘sabotagelijn’. Herkenning van dit gedrag en het besef dat er iets speelt op de onderstroom kan sabotage van het proces voorkomen door dan actief de stem uit te nodigen die kennelijk niet gehoord wordt.
Als het lukt om iedereen de kans te geven zijn /haar input te geven, zal besluitvorming steviger gedragen zijn door iedereen en heeft dan ook steviger impact. Waar het in het begin soms traag en inefficiënt lijkt, leert de ervaring dat het op de langere termijn juist tijdwinst oplevert en leidt tot een betere samenwerking.
Medisch Leiderschap vanuit de filosofie achter Deep Democracy betekent dat je ruimte genereert voor ‘de andere mening’, dat je daarvoor openstaat en deze benut om de kracht van de besluitvorming toe te laten nemen. Wil je meer weten, dan verwijzen we je naar het boek ‘Deep Democracy’ van Jitske Kramer of info@lemniscaap.
- Moniek de Boer en Angelique van Dam, www.lemniscaap.com