Leve het vrouwenquotum!

door Lydia Ketting-stroet

De Tweede Kamer kiest voor het invoeren van een vrouwenquotum voor Raden van Commissarissen van beursgenoteerde organisaties.

Zijn wij hier nu blij mee? Als VNVA volgen we de emancipatie van vrouwen op de voet en ondersteunen wij activiteiten van vrouwen om een gelijkwaardige positie te krijgen. Dus ja, wij zijn blij met deze eerste stap, omdat het bijdraagt aan een andere mentaliteit ten aanzien van kansen voor vrouwen.

In september jl. heeft de Sociaal Economische Raad onder leiding van Mariëtte Hamer het advies gegeven aan het kabinet om een vrouwenquotum van 30% vrouwen in te voeren voor de raden van commissarissen van beursgenoteerde organisaties. (1). Mariëtte Hamer heeft er de Joke Smit prijs mee verdiend. Maar de Nederlandse Vrouwen Raad heeft eerder de SER uitgebreid geadviseerd en gepleit voor een veel bredere benadering om in alle sectoren een gelijkwaardige verhouding te krijgen tussen mannen en vrouwen én diversiteit in zijn algemeenheid. (2)

Nu zijn er maar 88 beursgenoteerde organisaties in Nederland, waarvan 30 voldoen aan deze eis. Als er bij opvolging geen vrouw wordt benoemd om de verhouding goed te krijgen, dient deze zetel vacant te blijven. Bij de Raden van Bestuur van deze organisaties zijn er maar 15 die de minimaal 30 % vrouwen hebben. Daar zijn nog geen repercussies over afgesproken als dat doel niet gehaald wordt. Dat geeft aan dat er nog veel werk verzet moet worden. (3)

Er zijn geen beursgenoteerde organisaties in de zorg (het meest dat in die richting komt is Basic Fit en Beter Bed!) en daar lijkt het er een stuk beter voor te staan. In de zorg is 85% van de werknemers vrouw. Als we kijken naar de bestuursfuncties in de zorg, komt er een heel ander getal en is er sprake van maximaal 40% aan de top en 55% in de subtop. Bij de ziekenhuisbesturen is het percentage vrouwen dus wel hoger dan het gewenste percentage van minimaal 30% maar geen afspiegeling van de verhoudingen op de werkvloer. (4)

Ook als we naar de wetenschappelijke wereld kijken is het aantal vrouwelijke hoogleraren (ook in de medische sector) nog steeds te laag (23% resp. maximaal 29 %, 2019). Op 12 december is de monitor vrouwelijke hoogleraren gepubliceerd waar uit blijkt dat er goede vorderingen worden gemaakt maar dat als het ‘natuurlijke beloop’ wordt afgewacht er pas in 2042 een evenwicht tussen mannen en vrouwen zal worden bereikt. (5)

Wat is het voordeel van een quotum? Zonder quotum is er geen versnelling te verwachten van verbetering in de verhouding van de mannen en vrouwen. De toename komt dan alleen vanuit de opwaartse druk door het toegenomen aantal vrouwen. Om nog onvoldoende opgehelderde redenen (hoezo, er komen toch ergens kindertjes vandaan?) is er nog steeds een vergrote uitstroom van vrouwen in de academische wereld nadat er aanvankelijk méér vrouwelijke studenten zijn. In de huisartsenzorg zien we dat er door de betere mogelijkheden voor deeltijdwerken een percentage van 38% vrouwen is dat zelfstandig gevestigd is. Dit bij een meerderheid aan vrouwen dat werkzaam is als huisarts (53%). (6)

De realiteit is dat er een extra prikkel nodig is om organisaties te dwingen om verder te kijken dan zij van nature doen. Het afgelopen jaar is er door de stimulans van het Westerdijkjaar (100 vrouwelijke hoogleraren extra ter gelegenheid van het eerste vrouwelijke hoogleraarschap van Johanna Westerdijk 100 jaar geleden) een goede stap gezet.

Ook de organisaties die er principieel voor kiezen om gelijke verhoudingen te hebben in hun bestuurlijke organisatie, slagen erin om dit te bereiken. (Bijv. KNAW, NWO en De Jonge Academie.) (7)

Er zijn vele factoren die van invloed zijn op de kansen om de top te bereiken voor vrouwen. Sommige factoren hebben vrouwen zelf in de hand. Bereidheid om meer risico’s te lopen is daar één van, maar ook zorgen voor zichtbaarheid. (8)

Vrouwen kunnen zichzelf in een betere uitgangspositie brengen door het versterken van netwerkmogelijkheden. En laten wij daar als VNVA ons nét hard voor maken!