Waarom doe ik dit eigenlijk?

Je hebt alweer ‘ja’ gezegd tegen die overvolle agenda, je hebt die deadline voor de zoveelste keer niet gehaald, of je hebt opnieuw die stressvolle situatie gecreëerd waarvan je weet dat het niet goed voor je is. Je kent vast die momenten waarop je verzucht: “Waarom doe ik dit eigenlijk?”

Dit zijn de momenten waarop het zinvol is om verder te kijken dan alleen je gedrag. Het Bateson-model laat je zien hoe dat precies werkt. Want als je niet begrijpt waarom je doet wat je doet, blijf je in diezelfde cirkel ronddraaien. En dat is precies wat er gebeurt als je je gedrag probeert te veranderen zonder naar de andere lagen te kijken.

We nemen als voorbeeld, dat je nu eens echt grenzen wil stellen in het op tijd naar huis gaan.

Gedrag is maar één stukje

Je kunt proberen minder ja te zeggen, je grenzen te stellen, of wat minder perfectionistisch te zijn, maar als de overtuigingen en waarden die dat gedrag aandrijven niet worden aangepakt, ben je snel terug bij af.

Het Bateson-model maakt het simpel: "Als je echt wilt veranderen, moet je verder kijken dan alleen wat je doet.” Het onderscheidt zes niveaus van verandering, die elkaar beïnvloeden.

Zingeving – Waar sta ik voor?
Identiteit – Wie ben ik?
Overtuigingen en waarden – Waar geloof ik in?
Vaardigheden en strategieën – Wat/hoe kan ik?
Gedrag – Wat doe ik?
Omgeving – Waar ben ik, wanneer en met wie?

Kijk verder dan je gedrag: wat geloof je?

Als je merkt dat je gedrag keer op keer niet verandert, vraag jezelf dan eens: Wat geloof ik eigenlijk? Welke overtuigingen zitten er onder mijn gedrag? Misschien denk je wel dat je altijd ‘perfect’ moet zijn om waardevol te zijn, of dat je alles voor iedereen moet doen, of misschien zelfs dat als jij het niet doet, niemand het doet (een nogal vermoeiende gedachte, toch?).

Deze dieperliggende overtuigingen bepalen hoe je je gedraagt. Als je niet doorhebt dat die overtuigingen je gedrag sturen, blijf je dezelfde patronen herhalen.

Stel je voor: je worstelt met het stellen van grenzen. Je weet dat je vaker ‘nee’ moet zeggen, maar je blijft ‘ja’ zeggen tegen alles wat op je pad komt. Wat je misschien niet beseft, is dat dit niet alleen komt omdat je moeilijk ‘nee’ kunt zeggen (gedrag), maar omdat je misschien gelooft: ‘Ik moet altijd beschikbaar zijn voor anderen, want dat is mijn taak als arts.’ Dit is de overtuiging die je in stand houdt – en die ligt veel dieper dan je gedrag.

Wanneer je die overtuiging aanpakt, bijvoorbeeld door je identiteit als ‘zorgzame, maar grenzenstellende arts’ te herzien, zal je gedrag vanzelf veranderen. Je zult merken dat je anders reageert op die extra taak. Of je nu vaker ‘nee’ zegt, tijd voor jezelf maakt of even rust neemt – het komt allemaal voort uit het beseffen wat je overtuigingen zijn en daarin bewust keuzes maken. Dus kiezen welke identiteit écht bij je past.

Jij hebt de regie

Je hebt de regie over welke laag je aanpakt. Kijk naar je overtuigingen, kijk naar je identiteit. Wat geloof jij eigenlijk over jezelf? Wat zou er gebeuren als je die beperkende overtuigingen bewust bij jezelf bevraagt? Stel je voor dat je je identiteit verandert van ‘de allesdoener’ naar ‘iemand die haar grenzen respecteert’. Geloof me, je zult niet alleen anders gaan handelen, je zult je ook anders gaan voelen.

Dus, de volgende keer dat je weer in die bekende valkuil trapt, stop even. In plaats van boos op jezelf te zijn, vraag jezelf af: Waarom doe ik dit? Wat geloof ik echt? Wie wil ik zijn? Wanneer je deze vraag beantwoordt, kun je echte verandering teweegbrengen. En het beste nieuws? Het begint allemaal bij de keuze die jij zelf maakt.

Hoe meer congruentie, hoe meer rust

Gedrag en identiteit worden makkelijk samengevoegd: jij doet zo, dus je bent zo. Wanneer je gedrag door negatieve overtuigingen wordt gevoed klopt dit niet. Dan heb je wel bepaald gedrag, maar ten diepste ben je niet zo.

En wanneer je gedrag en je omgeving niet congruent zijn met wat er belangrijk voor je is, dan kost dit heel veel energie. En wanneer er wel congruentie is, dan geeft dit rust voor jezelf.

Dit vraagt wel aardig wat stappen:

1. Besef, dat een probleem waar je tegenaan loopt op meerdere niveaus kan spelen.
2. De wil om hier iets aan te veranderen.
3. Stilstaan hoe deze lagen in dit expliciete probleem een rol spelen. En jezelf de vragen stellen die in het schema staan.
4. Kiezen op welke laag je het probleem wil gaan aanpakken.
5. Besef, dat dit ook speelt bij alle mensen waar jij mee samenwerkt. Hoe zou het zijn, om nieuwsgierig te worden naar de invulling van deze lagen bij anderen? Maar soms is hier begeleiding voor nodig, wanneer de veiligheid al te lang door omstandigheden niet goed is geborgd.
6. Soms zitten overtuigingen zo diep, dat je ze als waarheid beschouwt. Dan heb je de input van een ander nodig om je hier met compassie op te wijzen: een opleider, een collega, een coach of tijdens een nascholing.

Door bewust stil te staan op welke laag je een specifiek probleem wil aanpakken, heb je meer kans dat je ook echt iets kan veranderen; zowel voor jezelf als voor de mensen met wie je samenwerkt.

Volg je hart, pak de regie

De subtitel van MPOWR is: Volg je hart, pak de regie. Dat is wat wij medisch leiderschap noemen: weten wat er in je hart leeft en daar vervolgens je daden op aan laten sluiten. Dat maakt je leven als arts leuker en geeft meer voldoening, waardoor het minder energie kost. In al onze nascholingen medisch leiderschap krijg je handvatten om bewuster te zijn wat jouw gedrag bepaalt. Zodat je daar ook vanuit je hart keuzes in kan maken.

Als VNVA lid krijg je 10% korting!

Wil je meer weten? Aarzel niet om mij te bellen op 06-24705672.

Hartelijke groet,

Angelique van Dam