Over macht en over oorlog

Door: Mia Sol

Publicatiedatum: 30-10-2023
We zien verschrikkelijke beelden van de oorlog tussen Israël en de Palestijnen. Zoveel leed en zoveel ellende, zoveel angst en zoveel wanhoop. Het kan niemand onberoerd laten.

Naar aanleiding hiervan kwamen we met vrienden te praten over “macht”.
Poetin is uit op steeds meer macht, zo werd gesteld op basis van een boek over Poetin. Als voormalig KGB’er heeft hij zijn macht uitgebreid met voormalige KGB-vrienden pas nadat het grote geld door toedoen van Jeltsin vooral bij Russische bankiers terecht was gekomen. Met autoritaire leiders loopt het vaak slecht af dus voor hem zit er weinig anders meer op dan te blijven streven naar nog meer macht.
Hamas wil géén staat Israël en kiest voor wreedheid en terrorisme als machtsinstrument.
In de Talmoed staat: Als iemand komt om je te vermoorden, sta dan op en dood hem eerst”.
Vanzelfsprekend reageert Israël want hun burgers moeten zich veilig kunnen voelen.

Zolang nergens kernwapens zijn gebruikt kan er mee gedreigd worden: een vorm van “behoud van macht”. Eenmaal gebruikt is het als machtsmiddel (om mee te dreigen) verloren.

De vraag die ik stelde: waarom willen mensen macht? Waarom willen mannen macht?
Daar kwamen geen heldere antwoorden op anders dan dat macht een doel op zichzelf kan zijn. De geheime politie was en is voor Poetin een van zijn machtsinstrumenten. In deze samenspraak hadden we als vrouwen juist het idee dat (politieke) macht slechts een middel kan zijn voor een nobel of hoger doel. “Wat heb je anders aan je macht?”
In het midden bleef hoe verschillend mannen en vrouwen het begrip “macht” definiëren. Testosteron dominantie maakt een mens anders dan oestrogenendominantie. En een kind krijgen maakt vrouwen fysiologisch anders. “Het lijkt wel alsof de hersenen verweken”, zei ooit een gevierd chirurg me toen zijn ambitieuze dochter haar eerste kind kreeg. Hij bedoelde het-anders-gaan-functioneren.

Midden-Oostenexpert Carolien Roelantsschreef in de NRC:
“In de hele wereld is er geen “vrouwenorde” (als tegenstelling van het patriarchaat). Overal liggen de mannen op de vrouwen voor, maar het Midden-Oosten is het allerverst af van gelijkheid.”
Inderdaad zie je in alle beelden over dit conflict geen enkele vrouw met politieke of bestuurlijke macht. Golda Meir was de enige vrouwelijke minister-president van Israël (1969 tot 1974). Ze werd geboren in Oekraïne in 1898 en stierf in Jeruzalem in 1978.
Twee uitspraken van haar:
“Wij Joden hebben een geheim wapen tegen de Arabieren; we kunnen nergens anders heen”. En: “Laat me jullie iets noemen dat wij Israëliërs hebben tegen Mozes. Hij nam ons 40 jaar mee door de woestijn om ons te brengen naar de enige plaats in het Midden-Oosten die geen olie heeft.”

Op Wikipedia staan onder politieke macht (te onderscheiden van sociologische macht) de machtsbronnen en de machtsmiddelen. Golda Meir doelde daarmee op het economisch machtsmiddel van het hebben van olie. Israël is wel een zeer innovatief land. Informatiemiddelen staat ook in het rijtje machtsmiddelen en daar is Israël sterk in. De Palestijnen ontbeert het aan beide: geen zelfstandige economie en geen innovatie.

Het Midden-Oostenconflict heeft een zeer lange historie. Het zal decennia duren voordat burgers over en weer elkaar weer vertrouwen en respecteren. Een uiterst complexe geheel wat betreft militaire en politieke en economische machtsverhoudingen. Volop diplomatie achter de schermen is gaande. Maar niemand die het vervolg en de afloop kan voorspellen. De langere termijn is meer ongewis dan ooit in deze regio.

Als Europese waarden gelden: respect voor de waardigheid van mensen, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en respect voor mensenrechten. Oorlogen zo kort bij maken duidelijk dat er permanent en hard gewerkt moet worden aan onze Europese waardengemeenschap.

Ieder mens telt. Zoals Louise Fresco het verwoordde: “Er bestaat geen hiërarchie van leed.”
Verlies van een mensenleven is immens verdriet voor elke ouder, voor elke nabestaande, ongeacht religie of volk. Voor moeders bovenal die hun dochters en hun zonen niet willen zien sneuvelen, niet op straat en niet op het slagveld.

Deze foto is gemaakt op 17/10/23 door fotograaf Mohammed Salem/ Reuters in Khan Younis in het zuiden van Gaza, waar een vrouw het lichaam van een kind omhelst, omgekomen door Israëlische aanvallen.
(besproken door Ahmet Polat in Buitenhof op 22 oktober)

Bronnen:
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/10/16/er-bestaat-geen-hierarchie-van-leed-a4177336
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/07/30/het-m-oosten-en-de-val-van-het-patriarchaat-in-barbieland-a4170854
https://www.weforum.org/publications/global-gender-gap-report-2023/in-full/benchmarking-gender-gaps-2023
https://www.brainyquote.com/authors/golda-meir-quotes
https://nl.wikipedia.org/wiki/Macht_(politiek)